Các nguyên nhân gây khó thở

Thật đơn giản khi nói rằng khó thở là tình trạng cảm thấy khó khăn khi hít thở. Có thể chỉ khó lúc hít vào hay lúc thở ra, và cả hai. Có thể khó thở khi nằm, phải ngồi; thành từng cơn hay liên tục. Có thể thở nhanh hay thở chậm… Tuy nhiên, để chẩn đoán nguyên nhân khó thở thì không đơn giản bởi vì có nhiều bệnh gây ra khó thở.

Nguyên nhân hàng đầu của khó thở là các bệnh lý của bộ máy hô hấp

Ví dụ như viêm tuyến bạch huyết vùng mũi hầu gây nghẹt mũi phải thở bằng miệng. Nhìn chung các bệnh ở phổi gây ra khó thở gồm 2 loại chính:

Thứ nhất là bệnh phổi tắc nghẽn: Hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính; hẹp phế quản, khí quản: do tổn thương trong lòng hoặc bị chèn ép từ bên ngoài; dị vật đường thở. Người bệnh khó thở do đường thở hẹp, tắc.

Thứ hai là bệnh phổi hạn chế: Viêm phổi, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, tràn dịch màng phổi… người bệnh khó thở do giảm diện tích hô hấp.

Bên cạnh bệnh lý hô hấp là bệnh lý tuần hoàn

Tổn thương ở van tim, cơ tim, màng tim sẽ dẫn đến khó thở khi có sự ứ trệ tuần hoàn ở phổi dẫn đến sự suy giảm cung cấp ôxy. Nặng nề nhất phải kể đến: phù phổi cấp huyết động sau đó là hen tim… Khó thở do nguyên nhân tuần hoàn dễ nhầm với nguyên nhân hô hấp, vì có những triệu chứng hô hấp và những thay đổi hình ảnh trên những phim chụp phổi.

Các nguyên nhân khác gây khó thở là

Nguyên nhân thần kinh cơ: Thường gặp thở nhanh ở những người hay lo sợ dẫn đến kiềm hô hấp. Những tổn thương ở các bệnh như viêm đa rễ thần kinh, béo phì, (hội chứng Pickwick. Những tổn thương thần kinh trung ương: xuất huyết não, u não… Còn tính đến u tuyến ức gây nhược cơ và các bệnh teo cơ khác…

Nguyên nhân thay đổi các thành phần trong máu: Thiếu máu mạn tính thường gây khó thở khi gắng sức. Thiếu máu cấp tính gây sốc giảm thể tích tuần hoàn.

Phế quản bị chít hẹp gây khó thở.

Toan máu chuyển hóa trong hôn mê đái tháo đường gây ra rối loạn nhịp thở kiểu Kussmanl: hít vào và thở ra sâu, bằng nhau và đều đặn.

Mặc dù Khoa hồi sức cấp cứu của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi là cấp cứu chuyên khoa nhưng nhận được nhiều người bệnh khó thở không phải thuộc chuyên khoa do người bệnh tự đến. Quan niệm của bệnh nhân là khó thở phải đến bệnh viện phổi. Có người bệnh được chuyển đến với chẩn đoán: khó thở viêm phổi nhưng lại là suy tim suy thận phải chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai. Có người bệnh được gửi đến vì ho ra máu nhưng là phù phổi cấp. Có người là nhồi máu cơ tim, tràn dịch màng phổi do tim, hen tim… cũng vào đây. Thậm chí có cả trường hợp sau khi cãi nhau, khó thở… cũng vào đây… Vậy là khoa hồi sức cấp cứu của bệnh viện chuyên khoa lao và bệnh phổi đã trở thành cấp cứu đa khoa?

Điều đáng nói là cần nâng cao kiến thức từ tuyến cơ sở về nhận biết nguyên nhân khó thở để sơ cứu cũng như chuyển viện đúng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, người bệnh sẽ đỡ phải chuyển viện vòng vèo. Chẳng hạn với khó thở do nhồi máu cơ tim, nếu chuyển đúng đến bệnh viện có chuyên khoa tim mạch sẽ tốt hơn.