Loại thuốc chỉ uống khi "khẩn cấp"
Cũng giống như bất cứ loại thuốc nào, thuốc ngừa thai loại uống cũng có 2 mặt: lợi và hại. Do có phần hại nên nếu sử dụng thuốc ngừa thai không đúng sẽ gây ra tai biến cho người dùng thuốc.
Cũng giống như bất cứ loại thuốc nào, thuốc ngừa thai loại uống cũng có 2 mặt: lợi và hại. Do có phần hại nên nếu sử dụng thuốc ngừa thai không đúng sẽ gây ra tai biến cho người dùng thuốc. Bên cạnh phần hại hoàn toàn có thể khắc phục được bằng cách sử dụng đúng, thuốc ngừa thai loại uống có phần lợi rất nhiều. Vấn đề đặt ra là mọi người cần có cái nhìn đúng đắn về thuốc ngừa thai, về lợi và hại, có sự lựa chọn đúng để phát huy cái lợi và hạn chế cái hại của thuốc.
Thuốc ngừa thai loại uống gồm 3 loại: thuốc ngừa thai phối hợp (TNTPH), thuốc ngừa thai dành cho phụ nữ đang cho con bú, thuốc ngừa thai khẩn cấp (TNTKC).
Bài viết xin đề cập đến TNTKC là loại dùng sai rất nhiều hiện nay.
Thuốc ngừa thai khẩn cấp là thuốc gì?
TNTKC còn gọi là thuốc ngừa thai sau giao hợp hoặc thuốc ngừa thai ngày hôm sau, vì uống ngay sau giao hợp hay vào ngày hôm sau của cuộc giao hợp đó. Thuốc đang thông dụng hiện nay có tên biệt dược là Postinor. Thuốc dùng để uống và được xem là một biện pháp an toàn khá hiệu quả giúp tránh thai ngoài ý muốn sau trường hợp khẩn cấp như sau: có quan hệ tình dục đột xuất mà không sử dụng biện pháp tránh thai nào, quên uống thuốc tránh thai loại TNTPH uống hàng ngày, tính sai ngày an toàn, sau cuộc giao hợp không được bảo vệ ngoài ý muốn (bị cưỡng hiếp dâm) hoặc gặp sự cố dùng bao cao su bị tuột hay bị rách, thủng.
Cách uống TNTKC như thế nào?
Nếu dùng Postinor, phải uống 2 liều:
Liều thứ nhất: uống 1 viên ngay sau giao hợp hoặc trong vòng 72 giờ sau cuộc giao hợp không được bảo vệ (thật ra, sau giao hợp uống thuốc càng sớm càng tốt, tuy nhiên nếu lỡ để chậm đến 3 ngày sau giao hợp, uống thuốc vẫn có hiệu quả tránh thai nhưng thấp hơn so với uống sớm).
Liều thứ hai: uống thêm 1 viên nhắc lại sau khi uống viên thứ nhất sau 12 giờ.
Ta thấy Postinor được bán với vỉ gồm 2 viên là muốn người dùng dùng 2 viên cho một cuộc giao hợp.
Nếu dùng thuốc ngừa thai phối hợp loại uống hằng ngày để thay thế Postinor:
Cần lưu ý, trong trường hợp không có Postinor (loại thuốc chỉ chứa liều cao hoóc-môn progesteron), có thể dùng thuốc ngừa thai phối hợp uống hằng ngày (gọi là phối hợp vì chứa hai hoóc-môn estrogen và progesterone) như New Choice, Marvelon, Mercilon, Rigevidon...
Cách uống: liều thứ nhất uống 4 viên TNTPH trong vòng 72 giờ sau giao hợp không được bảo vệ, liều thứ hai uống cùng một liều như trên, nhắc lại sau liều thứ nhất 12 giờ.
Trường hợp dùng TNTPH thay cho Postinor phải xem là bất đắc dĩ, mua dùng Postinor thì tiện hơn.
Có thể uống TNTKC thường xuyên hay không?
Dùng TNTKC là dùng biện pháp tránh thụ thai ngoài ý muốn trong trường hợp khẩn cấp, vì vậy, chỉ dùng nó khi gặp trường hợp khẩn cấp thật sự, chứ không được dùng thường xuyên như loại dùng hằng ngày. Do thuốc loại này chứa hoóc-môn liều cao (1 viên chứa đến 750mcg levonorgestrel là một progesteron) nên có khuyến cáo chỉ nên dùng 4 viên trong một tháng (tức chỉ cho 2 cuộc giao hợp trong một tháng) do nguy cơ cao gây tác dụng phụ có hại (kinh nguyệt không đều, rong huyết, xuất huyết đột ngột hoặc hai, ba ngày sau khi uống, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn và nôn, mệt mỏi, căng vú…). Hơn nữa, hiệu quả tránh thai của TNTKC không cao (75% so với TNTPH uống đúng cách hiệu quả 99% ), trong một tháng không nên dùng quá 2 lần vì càng dùng nhiều thì hiệu quả tránh thai càng giảm.
Xin nhấn mạnh, nếu sự giao hợp không thường xuyên phù hợp với việc dùng TNTKC đúng 4 viên trong một tháng thì mới nên dùng TNTKC, còn giao hợp quá thường xuyên (tức có sự giao hợp nhiều hơn 2 lần trong một tháng) thì nên dùng TNTPH uống hằng ngày 1 viên.
Ở nước Úc, các bậc phụ huynh đã phải lo ngại vì tình trạng các cô bé tuổi 15 - 16 thường dùng Postinor ngày càng nhiều và dùng thường xuyên rất nhiều lần trong một tháng. Ở nước ta có tình trạng sử dụng sai như vậy rất đáng báo động (báo chí đăng tin có thiếu nữ ở ta một đêm uống đến 3 lần TNTKC!).
Nên lưu ý, người bị bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư vú, cho con bú 6 tháng sau khi sinh, đang mang thai, không được sử dụng TNTKC.
Uống TNTKC mà lỡ có thai sẽ sinh quái thai?
Cho tới nay, không có tài liệu y học chính thức cho rằng đang dùng thuốc ngừa thai nói chung, trong đó có TNTKC mà lỡ có thai là sẽ bị quái thai hoặc thai nhi bị dị dạng. Đã có nhiều trường hợp có thai ngay sau khi ngưng thuốc hoặc có thai ngay trong khi dùng thuốc (trường hợp dùng TNTPH) hoặc uống TNTKC đúng cách vẫn có thai, hoàn toàn không có trường hợp nào vừa kể sinh quái thai hoặc dị dạng bẩm sinh. Thuốc ngừa thai đã được dùng khá lâu và người ta theo dõi kỹ vấn đề này. Nếu có vấn đề nguy hiểm cho phụ nữ đương nhiên thuốc ngừa thai đã bị ngưng sử dụng.
Lời khuyên của thầy thuốc
Phụ nữ khi muốn dùng thuốc ngừa thai tốt nhất nên đi khám ở bác sĩ để được tư vấn dùng thuốc, nhằm sự lựa chọn thuốc thích hợp cũng như việc dùng thuốc sẽ đúng đắn hơn.
Theo SKDS
