Chế độ dinh dưỡng dành cho người cao tuổi

Khi bắt đầu bước vào tuổi 50, hệ tiêu hóa của con người bắt đầu suy giảm hiệu suất hoạt động. Thị lực giảm, răng yếu, mũi kém nhạy, tuyến nước bọt tiết ít, khiến người cao tuổi (NCT) cảm thấy ăn không ngon miệng, làm ảnh hưởng đến nhu cầu dinh dưỡng của tuổi già. Vì thế, ngoài việc duy trì cơ thể khỏe mạnh, một chế độ dinh dưỡng hợp lý, khoa học sẽ giúp kéo dài tuổi thọ đáng kể.

Các chức năng giảm sút

Theo thời gian, một số bộ máy hoạt động của cơ thể NCT xuất hiện sự thay đổi. Các giác quan suy giảm hơn như: mắt nhìn mờ, mũi ngửi kém, cảm giác ở lưỡi cũng không còn nhạy làm cho việc ăn uống kém ngon. Hơn nữa, các chân răng bắt đầu yếu, cơ xương hàm teo nhão làm cho sức nhai bị giảm đi khá rõ. Các tuyến tiêu hóa, dạ dày, ruột gan đều giảm chức năng, dẫn đến việc tiêu hóa và hấp thụ thức ăn bị ảnh hưởng, quá trình đào thải chất độc kém, táo bón xảy ra thường xuyên hơn. Hiểu biết những khó khăn trong ăn uống ở NCT, chúng ta có nhiều cách để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng phù hợp với đối tượng này. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý một đặc điểm ở NCT là do hoạt động ít, khối cơ bắp giảm nên nhu cầu về năng lượng và dinh dưỡng cũng giảm đi, vì vậy càng lớn tuổi càng ăn ít hơn lúc trẻ. Mục đích của dinh dưỡng lúc này là giúp cho NCT có được một cân nặng hợp lý nhất, để duy trì sức khỏe và không bị các nguy cơ của suy dinh dưỡng hay thừa cân, béo phì.

Người cao tuổi cần uống 2-3 ly sữa mỗi ngày.

Ăn vừa đủ

Cùng với độ tuổi, lượng calo sử dụng cần phải giảm một chút, tuy nhiên vẫn phải được cung cấp thỏa đáng. Ăn ít có thể gây nên hiện tượng bị thiếu protid (chất đạm) và dẫn đến teo cơ, chóng mệt mỏi. Về các chất dinh dưỡng, thì nhu cầu của cơ thể về chất đạm ở người trưởng thành và người có tuổi là như nhau. Khuyến cáo nhu cầu về chất đạm trên cân nặng ở tuổi già là 1-1,2g/kg/ngày và gần tương đương với nhu cầu về đạm ở tuổi trẻ em, vì nhu cầu đạm cho quá trình tái tạo ở tuổi già là rất lớn. Ở tuổi già, quá trình lão hóa diễn ra mạnh mẽ, do vậy lượng chất đạm phải được cung cấp đầy đủ để phục vụ cho việc tái tạo các tổ chức mô. Một số NCT, vì một lý do nào đó (do không nhận thức được ý nghĩa của việc ăn uống điều độ và hợp lý, do bệnh tật, do hoàn cảnh, do yếu tố tâm lý…) thường ăn ít, đặc biệt là ăn không đủ các chất đạm và kết quả là cơ thể gầy yếu, mệt mỏi, suy giảm khả năng đề kháng của cơ thể và dễ bị mắc bệnh. Cơ thể NCT cần được cung cấp một lượng tinh bột đầy đủ, tuy nhiên nên hạn chế dùng đường và bánh kẹo ngọt. Giảm sử dụng mỡ sẽ giảm được lượng calo sử dụng chung và giúp phòng chống xơ vữa động mạch, bệnh tim mạch, đái tháo đường, đau khớp... Trong khẩu phần ăn của NCT, tỷ lệ năng lượng do mỡ cung cấp nên dưới 20%.

Không quên bổ sung thực phẩm giàu vi chất

Thức ăn của người NCT cần chứa nhiều các vitamin khác nhau (rau quả, trái cây), các chất khoáng và chất xơ. Chất xơ có trong trái cây, rau và ngũ cốc. Chất xơ có tác dụng phòng ngừa bệnh táo bón ở tuổi già, ngoài ra chất xơ còn có tác dụng làm giảm mức độ cholesterol trong máu. Cháo là món ăn phù hợp cho bộ máy tiêu hóa của NCT. Các vitamin được đưa vào cơ thể trong thành phần của các nhóm chất dinh dưỡng. Những NCT thường không hay quan tâm đến việc ăn hoa quả và rau.

Uống sữa

Nhiều người trong số họ không có thói quen uống sữa, nguồn cung cấp chủ yếu canxi để phòng ngừa bệnh loãng xương... Tất cả những thói quen đó, kết hợp với khả năng hấp thụ các chất của cơ thể kém hơn, dẫn đến trong cơ thể NCT thường bị thiếu các loại vitamin và các khoáng chất khác nhau. NCT cần phải thường xuyên uống từ 2-3 cốc sữa mỗi ngày để phòng ngừa phát triển bệnh loãng xương. Tuy nhiên cần chú ý rằng, ở NCT khả năng tiêu hóa sữa kém hơn, do vậy khuyến cáo uống rải nhiều lần trong ngày, mỗi lần 100 120ml. Cơ thể NCT thỉnh thoảng nên được cung cấp vitamin bổ sung ở dạng dược phẩm. Đặc biệt là các vitamin nhóm B, vitamin có tính chất chống lão hóa như vitamin A, C, E.

Uống đủ nước và chăm chỉ tập luyện

Và cuối cùng, nước đóng vai trò quan trọng trong dinh dưỡng của NCT. Cơ thể NCT cần phải được cung cấp đủ nước, trong một ngày nên uống khoảng 1-1,5 lít nước ở dạng nước trắng, nước hoa quả, nước chè. Uống đủ nước sẽ làm cho quá trình tiêu hóa thức ăn tốt hơn, phòng ngừa chứng táo bón.

Chế độ ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, đủ calo, có tỷ lệ cân đối giữa các chất, kết hợp việc tăng cường tập luyện thể dục thể thao với các bài tập rèn sức bền (đi bộ, chạy bước nhỏ, bơi, đạp xe đạp) có cường độ hợp lý và một cuộc sống tinh thần thoải mái, sẽ đảm bảo một cuộc sống mạnh khỏe và hạnh phúc ở NCT. Cùng với tuổi tác, hệ thống tiêu hóa làm việc kém hiệu quả hơn, cường độ trao đổi chất trong cơ thể NCT diễn ra chậm, do vậy thức ăn cần được chế biến kỹ, tinh, tránh ăn các thức ăn khó tiêu như: đồ rán, thịt mỡ, sụn, gân, da và cổ, cánh gia cầm... NCT nên ăn làm nhiều bữa trong ngày, có thể là 4 hoặc 5 bữa. Cần rèn cho mình thói quen ăn hoa quả hàng ngày để tăng cường cung cấp vitamin cho cơ thể.